استراتژی دیپلماسی چندجانبه ایران با سفر عراقچی به چین
وزیر امور خارجه کشورمان در ادامه رایزنی های منطقه ای و بین المللی خود پس از دیدارهایی در مسکو، به پکن می رود. این سفر بخشی از استراتژی دیپلماسی چندجانبه جمهوری اسلامی ایران است.
سفر عباس عراقچی به پکن، در آستانه دور جدیدی از مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا، پیام‌های مهمی در خود دارد که فراتر از رایزنی‌های معمول دیپلماتیک قابل ارزیابی است.
این سفر، به‌ویژه پیش از برگزاری نشست کارشناسی ایران و آمریکا و همچنین فاصله کوتاه تا دور سوم مذاکرات، انجام می‌شود، نشان‌دهنده آن است که تهران به‌دنبال تنظیم دقیق‌تر معادلات مذاکراتی از طریق هماهنگی با بازیگران مؤثر منطقه‌ای و جهانی است.
منابع دیپلماتیک، هدف از این سفر را تبادل نظر با چین به‌عنوان یکی از اعضای گروه برجام و بازیگری کلیدی در پرونده هسته‌ای ایران عنوان کرده‌اند.
«اسماعیل بقایی» سخنگوی دستگاه دیپلماسی در ابتدای نشست خبری روز گذشته از سفر وزیر امور خارجه کشورمان به چین خبر داد.
وی در مورد جزئیات سفر وزیر خارجه به چین و ارتباط آن با گفت‌وگوهای غیر مستقیم ایران و آمریکا، گفت: سفر وزیر خارجه از قبل برنامه‌ریزی شده بود. طبیعی است که در این سفر در مورد روند گفت‌وگوها با مقامات چین رایزنی کنیم دو ر جریان آخرین تحولات قرار دهیم.
بقایی افزود: بخش قابل توجهی از سفر نیز در راستای پیگیری اجرای توافقاتی است که بین ۲ کشور در راستای روابط رو به گسترش ایران و چین وجود دارد.
سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به سوالی در خصوص تداوم رایزنی‌ها با سایر اعضای برجام به ویژه چین و روسیه، گفت: چین و روسیه، هم ۲ عضو مهم شورای امنیت هستند و هم به عنوان دوستان و شرکای مهم جمهوری اسلامی ایران همیشه در جریان روندهای مرتبط با موضوع هسته‌ای ما بودند. از پیش از شروع این گفت‌وگوها، همانطور که عرض کردم، هم روسیه و چین و هم کشورهای منطقه در جریان قرار گرفتند.
سفر به مسکو
همزمان با آغاز مذاکرات غیر مستقیم، عراقچی با هدف پیگیری روابط دوجانبه و تحکیم همکاری‌های استراتژیک سفری را به روسیه داشت. پس از انجام این سفر، خبر از تصویب توافقنامه همکاری جامع ایران و روسیه توسط مجلس دوماً و سپس امضای آن توسط «ولادیمر پوتین» منتشر شد.
توافقنامه مزبور، که به‌عنوان نقشه راه راهبردی در روابط تهران و مسکو شناخته می‌شود، افق‌های بلندمدتی را در زمینه همکاری‌های سیاسی، اقتصادی، امنیتی و منطقه‌ای برای دو کشور ترسیم می‌کند و در چارچوب سیاست نگاه به شرق جمهوری اسلامی ایران قرار دارد.
چین؛ شریک استراتژیک
چین یکی از مهم‌ترین شرکای سیاسی و اقتصادی ایران در سال‌های اخیر بوده است؛ کشوری که هم در چارچوب برجام نقش داشت و هم در دوره تحریم‌ها، به‌عنوان یکی از معدود کانال‌های همکاری با ایران باقی ماند. سفر عراقچی به پکن می‌تواند نشان‌دهنده تلاش ایران برای اطمینان از حمایت پکن در مذاکرات پیش‌رو باشد، به‌ویژه در شرایطی که فشارهای آمریکا برای اجماع جهانی علیه برنامه هسته‌ای ایران همچنان ادامه دارد.
نشست معاونان وزرای خارجه ایران، چین، روسیه
این سفر در شرایطی انجام می‌شود که پیش‌تر، در تاریخ ۲۴ اسفندماه ۱۴۰۳، نشست سه‌جانبه‌ای میان «کاظم غریب‌آبادی»، معاون وزیر امور خارجه ایران، و «سرگئی الکسویچ ریابکوف»، معاون وزیر امور خارجه روسیه و «ماجائوشو»، معاون وزیر امور خارجه چین به منظور بررسی روند تحولات مربوط به برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ برگزار شده بود.
این نشست با صدور یک بیانیه مشترک به کار خود پایان داد
غریب آبادی معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه در اینباره اظهار داشت: در این نشست موضوعات مختلفی مورد تاکید قرار گرفتند، که عبارتند از: ضرورت خاتمه دادن به تحریم‌های غیر قانونی یک‌جانبه؛ تاکید بر راهکارهای دیپلماتیک و گفتگو برای حل مسائل؛ ضرورت کنارگذاشتن سیاست اعمال تحریم‌ها، فشار و تهدید توسل به زور؛ ضرورت توجه به دلایل ریشه‌ای وضعیت کنونی به ویژه خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام و عدم اجرای تعهدات سه کشور اروپایی؛ تاکید بر اهمیت قطعنامه ۲۲۳۱ و زمانبندی‌های آن به ویژه پایان دادن به موضوع هسته‌ای ایران در شورای امنیت در اکتبر ۲۰۲۵؛ تاکید بر ضرورت خودداری طرف‌های دیگر از اتخاذ هر اقدامی‌که اوضاع را وخیم‌تر کند؛ تاکید بر ضرورت خودداری طرف‌های دیگر از هر اقدامی‌که کار فنی، عینی و بی‌طرفانه آژانس را تضعیف کند؛ تصمیم به تداوم مشورت‌ها، همکاری‌ها و هماهنگی‌های سه کشور در خصوص این موضوع و موضوعات مورد علاقه مشترک دیگر؛ تصمیم به تقویت همکاری‌ها و هماهنگی‌ها در سازمان‌های بین‌المللی و ترتیبات چندجانبه مانند شانگهای و بریکس؛ تاکید بر اینکه هرگونه مذاکرات و گفتگوها صرفاً ناظر بر موضوع هسته‌ای و رفع تحریم‌ها خواهد بود.
همچنین در ۱۹ فروردین ۱۴۰۴، دومین نشست کارشناسی با حضور نمایندگان سه کشور در مسکو و پشت درهای بسته برگزار شد. در این نشست نیز موضوعات کلیدی مانند آینده برجام، چالش‌های مرتبط با اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و راهکارهای هماهنگی مواضع در قبال فشارهای غرب مورد بحث قرار گرفت.
سفر عراقچی به چین در گسترش مناسبات تهران – پکن مؤثر است
«حسن هانی زاده» کارشناس مسائل سیاست خارجی در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به سفر عراقچی به چین گفت: وزیر امور خارجه کشورمان همزمان با آغاز مذاکرات غیر مستقیم میان ایران و آمریکا سفری به مسکو داشت؛ این سفر موجب شد توافقنامه همکاری جامع ایران و روسیه توسط مجلس دوماً تصویب شود و پوتین نیز آن را امضا و نهایی کند. این یک اقدام کاملاً راهبردی میان دو کشور است. این توافقنامه یک نقشه راهی برای اینده همکاری تهران و مسکو خواهد بود.
وی ادامه داد: چین هم بعنوان یکی از شرکای مهم سیاسی نقش تأثیرگذاری در معادلات منطقه‌ای و جهانی دارد.
کارشناس مسائل سیاست خارجی بیان کرد: چین و روسیه بعنوان دو عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل در امضای برجام تلاش‌های مثبتی انجام دادند. در حال حاضر نیز سفر عراقچی به پکن برای این است که آخرین نتایج مربوط به دو دور مذاکره بین ایران و آمریکا به اطلاع مقامات چینی رسانده شود.
هانی زاده با بیان اینکه چین در حوزه بریکس و شانگهای هماهنگی تنگاتنگی با ایران دارد، افزود: خارج از اینکه مذاکرات ایران و آمریکا به نتیجه برسد یا نه، نقش تأثیرگذار چین در همکاری منطقه‌ای ایران و همچنین گسترش مناسبات سه کشور ایران چین و روسیه می‌تواند نقش تهاجمی آمریکا را کمتر کند لذا این سفر می‌تواند مؤثر و در گسترش مناسبات تهران پکن تأثیر گذار خواهد بود.
دیپلماسی فعال و چندجانبه گرایانه
سفر عراقچی به چین، در چارچوب دیپلماسی چندجانبه و تعامل با بازیگران کلیدی شرق آسیا صورت می‌گیرد؛ مسیری که می‌تواند در هم‌راستا کردن مواضع و افزایش قدرت چانه‌زنی ایران در برابر آمریکا نقش مؤثری ایفا کند. این سفر نه‌تنها تلاش برای هماهنگی بلکه نشانه‌ای از آمادگی ایران برای ورود به مرحله‌ای جدید از تعاملات بین‌المللی، بر مبنای توازن قدرت و منافع متقابل است.
این تحولات در حالی رخ می‌دهد که نقش چین و روسیه به‌عنوان اعضای کلیدی شورای امنیت و بازیگران اصلی معادلات منطقه‌ای و جهانی برای جمهوری اسلامی ایران اهمیت ویژه‌ای یافته است.
