چالش‌ها و فرصت‌ها در مذاکرات ایران و آمریکا
✍️معصومه علیانپور
تحلیلگر مسائل سیاسی و روابط بین الملل
🔹مذاکرات ایران و آمریکا در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ همیشه یکی از مباحث حساس و پیچیده در دیپلماسی بین‌المللی بوده است. ترامپ اخیراً اعلام کرده است که آماده مذاکره با ایران و رسیدن به توافقی جدید است. با این حال، سیاست‌های فشار حداکثری همچنان ادامه دارد و ایران باید رویکردی هوشمندانه در مقابل این شرایط اتخاذ کند.
چالش‌های اقتصادی و داخلی ایران
🔹ایران در حال حاضر با مشکلات اقتصادی پیچیده‌ای دست و پنجه نرم می‌کند. تحریم‌های بین‌المللی و کاهش منابع درآمدی، به ویژه از محل صادرات نفت، فشار زیادی بر اقتصاد کشور وارد کرده است. این مشکلات به نارضایتی‌های اجتماعی دامن زده و دولت را برای اتخاذ تصمیمات درست در سطح بین‌المللی تحت فشار قرار داده است. طبق گزارش‌ها، نرخ تورم و بیکاری در سال‌های اخیر افزایش یافته که تأثیر مستقیم تحریم‌ها بر زندگی مردم را نشان می‌دهد. این مسائل، به‌ویژه در شرایط کنونی، ایران را در موقعیتی حساس قرار داده است که برای حفظ منافع خود باید اقدامات دقیق و اصولی انجام دهد.
تاریخ دیپلماسی ایران: درس‌های گذشته
🔹ایران در طول تاریخ خود در عرصه دیپلماسی، به ویژه در زمان‌های بحرانی، همواره تصمیمات مهم و پیچیده‌ای اتخاذ کرده است. پذیرش قطعنامه ۵۹۸ و پایان دادن به جنگ ایران و عراق، نمونه‌ای از تصمیمات سختی بود که ایران برای حفظ منافع ملی خود گرفت. این تصمیم نشان داد که ایران می‌تواند در شرایط بحرانی، با حفظ اصول و منافع خود، به مذاکرات و راه‌های دیپلماتیک روی بیاورد. همچنین، ایران در سال‌های اخیر با استفاده از دیپلماسی چندجانبه و تلاش برای کاهش تنش‌ها در منطقه، به دنبال حفظ منافع خود بوده است.
چالش‌های مذاکرات با ترامپ
🔹یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در مذاکرات با ترامپ، بی‌اعتمادی شدید ایران به آمریکا و سیاست‌های آن است. خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته‌ای (برجام) و اعمال فشار حداکثری، به ویژه در زمینه اقتصادی، باعث تشدید این بی‌اعتمادی شده است. ایران در هر مذاکره‌ای باید به‌دقت بررسی کند که آیا تضمین‌های لازم برای پایبندی آمریکا به هر توافقی وجود دارد یا خیر. تجربه‌های گذشته به‌ویژه در مورد برجام نشان داده است که آمریکا ممکن است به راحتی از توافقات خارج شود، که این امر به‌ویژه برای ایران که هزینه‌های زیادی را برای توافقات پیشین متحمل شده، نگران‌کننده است.
برای مقابله با فشارها و دستیابی به توافقی پایدار، ایران باید راهکارهای عملی زیر را در نظر بگیرد:
۱. تضمین‌های حقوقی و اقتصادی:
ایران باید از ضمانت‌های حقوقی و اقتصادی بین‌المللی بهره‌برداری کند تا اطمینان حاصل کند که هیچ کشوری از جمله آمریکا نمی‌تواند به‌طور یکجانبه از توافقات خارج شود. این تضمین‌ها می‌تواند شامل موافقت‌نامه‌های قانونی یا قراردادهای بلندمدت باشد که نقش چین و روسیه در این زمینه بسیار مهم است.
۲. استفاده از روابط با قدرت‌های جهانی:
ایران باید روابط خود با چین، روسیه و اتحادیه اروپا را تقویت کرده و از آن‌ها برای ایجاد فشار متقابل بر آمریکا بهره‌برداری کند. همچنین، ایران می‌تواند از ظرفیت‌های سازمان‌های بین‌المللی نظیر سازمان ملل و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای پیشبرد اهداف خود استفاده کند.
۳. تقویت اقتصاد داخلی و تنوع منابع درآمدی:
ایران باید به توسعه و تقویت زیرساخت‌های اقتصادی خود توجه بیشتری داشته باشد. تقویت تولیدات غیرنفتی و افزایش صادرات غیرنفتی از جمله اقداماتی است که می‌تواند به ایران کمک کند تا از وابستگی به نفت رهایی یابد و در برابر تحریم‌ها مقاوم‌تر شود.
۴. مذاکرات از موضع قدرت و حفظ منافع ملی:
ایران باید در مذاکرات از موضع قدرت عمل کند و هیچ‌گاه به امتیازات بی‌مورد تن ندهد. مذاکرات باید بر اساس برابری و حفظ اصول هسته‌ای و دفاعی ایران صورت گیرد. همچنین، ایران باید از هرگونه فشار سیاسی یا اقتصادی که ممکن است باعث کاهش قدرت چانه‌زنی‌اش شود، اجتناب کند.
🔹چنان‌که آیت‌الله بهشتی فرموده‌اند:
“در دیپلماسی، هر لحظه‌ای که تصمیمی گرفته می‌شود، باید با توجه به منافع ملی، عزت ملت و حفظ اصول اسلامی باشد. سیاست‌های ما باید نه تنها در جهت تأمین نیازهای فوری کشور باشد، بلکه در بلندمدت نیز به سرفرازی و استقلال ایران منتهی شود.
