اف یا تغییر ریل پزشکیان؟
✍️ شورای سردبیری جامعه نو
🔹پزشکیان، پیروز انتخاباتی شد که برخلاف رقبایش، نه وعده‌های فله‌ای داد و نه رویافروشی کرد. رمز اعتماد اکثریت رای‌دهندگان به نامزد اصلاح‌طلب، تکیه او بر صداقتش بود. پزشکیان ۱۲ تیرماه، تاکید کرد: «کل این دعواهایی که می‌گوییم مردم، مردم، با همه این داد و بیدادها ۴۰ درصد آمدند به من و جلیلی رای دادند.۶۰ درصد ما را قبول ندارند. پس مردم با ما مشکل دارند»، مواضع واقع‌بینانه و صادقانه‌ای از این جنس بود که برخی تحریمیها را مجاب کرد، توبه خود را بشکنند، پای صندوق‌ها بروند و به پزشکیان رای دهند تا نقش بسزایی در برتری سه میلیونی آرا او بر رقیب تندرویش داشته باشد.
🔹دولت پزشکیان هنوز، فعالیت رسمی خود را آغاز نکرده اما ایرانیان با وسواسی که ریشه در تجارب تلخ تاریخی آنان دارد، به‌دقت سخنان و اقدامات او را رصد می‌کنند تا بفهمند آیا باز، فریب خورده‌اند و رییس‌جمهوری ریاکار و عهدشکن، نصیب‌شان‌شده یا رییس‌جمهوری پاکار و پایبند به وعده‌ها را تجربه خواهند کرد؟ البته اغلب آنان برای قضاوت نهایی، ضمن واقع‌بینی، حتی برخی از افراط‌های پزشکیان در ارسال پالس‌های کلامی و عملی حاکی از «چسبندگی به حاکمیت» را با خوانش تلاش او برای ایجاد و تقویت تعامل را درک یا تحمل می‌کنند اما باوجود چنین انعطاف هوشمندانه‌ای، موضع ۳۱ تیر رییس‌جمهور چهاردهم مبنی براینکه « مردم آمدند با رای مشت محکم به دهن آدم‌هایی زدند که داخل و خارج تبلیغ می‌کردند نیایید پای صندوق»، بازخورد منفی گسترده‌ای برانگیخته است.
🔹 خاستگاه طیفی از منتقدان، تحریمی‌های داخلی و خارجی هستند که همچنان به اشتباه بودن تصمیم مشارکتی‌ها اصرار دارند و این سخنان پزشکیان را دستمایه اثبات «فریب‌خوردن رای‌دهندگان و امیدواران به تغییر» قرار داده‌اند. گروه دیگر منتقدان، متعلق به پایگاه رای پزشکیان هستند که از شنیدن مواضعی متضاد با مواضع دوران رقابت انتخاباتی شوکه شده‌اند و نگران گسترش این بدعهدی به سایر مواضع و وعده‌ها هستند.
موضع اخیر پزشکیان، سوای تعارض با سخنان ۱۸ روز قبل خود، از چند زاویه دیگر نیز قابل نقد است:
🔹اول: تحریمیها در دور اول انتخابات ۶۰ ( منفی‌ترین نرخ مشارکت تاریخ انتخابات جمهوری اسلامی) و دور دوم بالای ۵۰ درصد واجدان شرایط رای را به ثبت رساندند. اگر انتخابات را مسابقه مشت‌زنی فرض می‌کنند،چرا جای «اکثریت» و «اقلیت» و طرف پیروز را عوض می‌کنند؟ طبق کدام منطق ریاضی ۶۰ از ۴۰ و ۴۹/۸ از ۵۰/۲ درصد، بیشتر و بزرگترند؟
🔹دوم: تحریمیها، شامل سه گروه همیشه غایب‌ها، براندازان و معترضان تغییرخواه هستند. لحاظ نشدن این تفکیک از سوی پزشکیان و سیاق فراگیر عبارت او شائبه جدی تعرض او به معترضان تغییرخواه و مترادف با نفی ضرورت «تغییر» برداشت‌شده و چنین برداشتی، بخشی از معترضان تغییرخواه امیدوار به دولت پزشکیان و حتی رای‌دهندگان تغییرخواه او را ناامید می‌کند. زیرا از دولتی که بناست «صدای بی‌صدایان» باشد، انتظار نمی‌رود، ابتدای کار، با کوبیدن مشت به نبرد این گروه از بی‌صدایان برود.
🔹سوم: پیامد عملی تداوم این مرزبندی، حرکت از «جذب حداکثری» به «دفع حداکثری» در دولت چهاردهم خواهد بود که به تاکید مکرر کارشناسان و شخص پزشکیان، رخدادی مغایر منافع و امنیت ملی و تهدیدی جدی علیه موفقیت راهکارهای گذار از ابربحران‌هاست. خود را رییس‌جمهور مشارکتی‌ها دانستن و تحریمیها را با مشت نواختن، نه منافع کشور را تامین می‌کند و نه منفعت پزشکیان را.
🔹چهارم: برخی کلمات و واژگان در ادبیات سیاسی ایران‌زمین، شناسنامه‌دار هستند و بی‌نیاز از هر توضیحی، گرایش جناحی گوینده را نزد مخاطبان مشخص می‌کنند. تعابیر و تشبیهاتی همانند «مشت محکم زدن به دهن»، هیچ قرابت و سنخیتی با «گفتمان اصلاح‌طلبی» ندارد و نه‌فقط مورد پذیرش افکارعمومی نیست بلکه اغلب مشارکتی‌ها نیز بدلیل احساس همسویی با تحریمی‌های تغییرخواه، به برداشت «مشت» از رای خود، نگاه مثبتی ندارند.
🔹کلام پایانی، اگر پزشکیان در بیان این موضع به‌علت کم‌تجربگی دچار «گاف» شده، بایسته و شایسته است با عذرخواهی صریح یا جبران معنادار مستقیم در موضع‌گیری‌های بعدی خویش، قصورش را جبران کند و همچنین تشبیهات معناداری این چنینی را از دایره واژگانش کنار گذارد تا از تضعیف زودهنگام اعتمادعمومی به خود و دولتش، پیشگیری شود. اگر هم در نگاهی بدبینانه، این‌گونه سخن گفتن ناپسند او، عامدانه و با هدف ارسال «پالس» به مخاطبان خاص بوده و موارد مشابهش در آینده نیز تکرار خواهد شد، باید هشدار داد: این ره که می‌روید به ترکستان است.
