#اختصاصی مرگ پالاس، نشانی دیگر از بی‌توجهی فرهنگی و بی‌تعهدی به حفاظت از تنوع زیستی
ابعاد گسترده یک قتل غیرعمد!
🔹مرگ یکی از نادرترین گربه‌های وحشی جهان، گربه پالاس در شیروان، نه‌تنها برای حیات‌وحش ایران، بلکه برای تمام جهان طبیعت یک ضایعه عمیق است. این گونه زیبا و منحصر به فرد، که با ظاهر پف‌کرده و چهره جدی‌اش قلب طبیعت‌دوستان و عکاسان را ربوده بود، نمادی از وحش بکر و نایاب ایران بود؛ وحشی که اکنون با از دست دادن یکی دیگر از نمادهایش، زخمی تازه بر تن خود دارد.
🔹گربه پالاس، در سخت‌ترین شرایط آب‌وهوایی و زیستی زندگی می‌کند، ولی با تمام این مقاومت‌ها، انسان و تاثیرات فعالیت‌های او مهم‌ترین تهدید برای بقای این موجود کمیاب بود. مرگ این گربه وحشی نشانه‌ای از بی‌توجهی ما به اهمیت حفظ تنوع زیستی و اکوسیستم‌های طبیعی است. هر بار که موجودی نادر مانند پالاس جان خود را از دست می‌دهد، بخشی از زنجیره حیات و طبیعت ما قطع می‌شود، و این زخم غیرقابل‌جبران است.
🔹در عین حال، این اتفاق باید صدای هشداری باشد برای مسئولین و مردم؛ زنگ خطری که اعلام می‌کند حفاظت از گونه‌های در حال انقراض تنها در مستندات و طرح‌های تئوری معنا نمی‌گیرد، بلکه باید در میدان عمل، در حفاظت از زیستگاه‌ها و جلوگیری از شکار غیرقانونی، در تغییر نگاه ما به طبیعت و مسئولیت‌پذیری‌مان دیده شود.
🔹در مرگ گربه پالاس در شیروان، زوایای نادیده و عمیق‌تری نیز وجود دارد که شاید در میان اشک و اندوه برای از دست رفتن یکی از نادرترین گونه‌های حیات‌وحش، کمتر به آن پرداخته شود. این اتفاق صرفاً یک تراژدی زیست‌محیطی نیست؛ بلکه نمادی از شکاف عمیق میان انسان و طبیعت است، شکافی که ریشه در بی‌توجهی فرهنگی و نبود تعهد واقعی به حفاظت از تنوع زیستی دارد.
🔹در جامعه‌ای که توسعه و بهره‌برداری از منابع طبیعی اغلب در اولویت قرار دارد، مرگ گربه پالاس نشانگر شکست ما در ایجاد تعادلی پایدار بین نیازهای انسان و حفظ طبیعت است. این مرگ می‌تواند پیامی باشد که فراتر از حفاظت زیست‌محیطی به مسائل اجتماعی و فرهنگی اشاره دارد.
🔹شاید پرسش اساسی این باشد: آیا ما توانسته‌ایم همزیستی با طبیعت را بیاموزیم؟ آیا راه‌حل‌های حفاظت از گونه‌ها واقعاً به شکل جامع در جامعه ما جا افتاده است، یا فقط به قوانین و پروژه‌های کوتاه‌مدت اکتفا کرده‌ایم؟
🔹نکته دیگری که کمتر به آن توجه می‌شود، این است که مرگ چنین گونه‌هایی می‌تواند نماد از بین رفتن یک تاریخ طبیعی باشد. گربه پالاس، یکی از بازماندگان روزگار کهن، سال‌هاست در کوه‌ها و دشت‌های این سرزمین زندگی کرده و از گذشته‌های دور تا امروز حضور داشته است.
🔹با از دست دادن او، بخشی از این پیوند با گذشته، بخشی از میراث زیست‌محیطی و حتی فرهنگی ما از بین می‌رود. این مرگ تنها مرگ یک حیوان نیست؛ بلکه از بین رفتن بخشی از هویت طبیعی ایران است.
🔹رویکرد دیگری که باید در این بحث مطرح کرد، توجه به نقش و مسئولیت جوامع محلی و مشارکت آنها در حفاظت از زیستگاه‌ها است. در بسیاری از مناطق جهان، حفاظت موفق گونه‌های در خطر انقراض زمانی به نتیجه رسیده که جوامع محلی نه فقط به‌عنوان ناظران، بلکه به‌عنوان شرکای فعال در این فرآیند درگیر شده‌اند.
🔹آیا در مورد گربه پالاس و سایر گونه‌های نادر ایران، این هم‌افزایی میان مردم محلی و سیاست‌گذاران وجود دارد؟ یا هنوز بر اساس دیدگاهی از بالا به پایین، انتظار داریم که قوانین و مقررات دولتی بدون همکاری محلی تأثیرگذاری لازم را داشته باشد؟
🔹در نهایت، این مرگ باید ما را به این فکر وادارد که حفاظت از گونه‌های کمیاب مانند گربه پالاس تنها به معنای حفظ یک گونه نیست؛ بلکه نمادی از رویکردی جامع‌تر به حفاظت از حیات‌وحش و زیست‌بوم‌ها، و در نهایت، حفظ تعادلی است که میان ما و طبیعت باید برقرار شود. بدون این تعادل، مرگ یک گربه پالاس تنها نقطه‌ای در مسیر طولانی از دست دادن همه آن چیزی است که ما را به طبیعت پیوند می‌دهد.
✍️ شکیب آرز
