ممنوعیت مذاکره با آمریکا و مسئله هسته‌ای
✍️ محسن بهاروند*
🔹بنظر من مذاکره با آمریکا و حل و فصل اختلافات مربوط به پرونده هسته ای ایران دو موضوع متفاوت هستند. احتمالا مسئولین کشور نیز در مخالفت خود با مذاکره با آمریکا قصد در ایجاد بن بست در دیپلماسی کشور ندارند.
🔹من به یاد دارم که چند سال پیش که هنوز در وزارت امور خارجه شاغل بودم در دیداری که با رهبری داشتیم ایشان تمثیل خوبی برای دیپلمات‌ها بکار بردند. ایشان تقریبا چنین مضمونی را بیان کرد که مثل جویبار باشید که وقتی سنگی مانع حرکت شما می شود متوقف نشده و با پیچ و تاب و تلاش صبوری بالاخره راهی پیدا کرده و به حرکت خود ادامه دهید. دیپلماسی توقف ندارد و کشور نباید خود را در بن بست قرار دهد. نگاه دقیق و تفکیک و تشخیص موضوعات باعث می شود و منافع کشور تامین شود و هم دستورات مقامات ارشد رعایت گردد.
🔹مذاکره با آمریکا یک مسئله سیاسی است و اگر دوجانبه باشد مرتبط به منافع دوجانبه ایران و آمریکا است. مذاکره ای را باید مذاکره با آمریکا، روسیه یا هر کشوری دانست که صرفا مرتبط با منافع دو کشور باشد.
🔹مسئله هسته ای یک موضوع دوجانبه بین ایران و آمریکا نیست. موضوع هسته ای یک موضوع چند جانبه است که طرفهای متعددی مانند چین، روسیه، اروپا، آژانس بین المللی انرژی هسته ای، شورای امنیت سازمان ملل و همه جامعه بین المللی که عضو آژانس و آن پی تی هستند هر کدام بنوعی می توانند طرف آن باشند. آمریکا هم یکی از این اعضا است که عضو مهمی هم محسوب می شود.
🔹پس نه آمریکا باید خود را تنها طرف مذاکرات هسته ای محسوب کند و نه ایران باید مذاکرات هسته ای را تنها با آمریکا حل و فصل کند و مذاکرات هسته ای را برابر با مذاکره با آمریکا برابر فرض کند.
🔹مسئله هسته ای بیش از هر چیز باید از زاویه فنی و تکنیکی نگریسته شود و از سیاسی کردن مذاکرات پرهیز گردد. من فکر می کنم یکی از دلایل شکست مذاکرات و حتی برجام سیاسی کردن افراطی این موضوع بود. حتی در طول مذاکرات برجام مذاکره آقای دکتر صالحی و مونیز توانست نقش مهمی در روشن شدن ابعاد علمی و فنی بازی کند. مشکل اساسی در پیچیده شدن موضوع هسته ای این بود که همه طرفها و نه فقط ایران آن را تبدیل به یک قضیه سیاسی نمودند.
🔹مخالفت با تولید سلاح هسته ای توسط ایران تنها مسئله ای است که ایران، آمریکا و اروپا اتفاقا نه تنها در مورد آن اختلاف ندارند بلکه بیشترین توافق را در این مورد دارند.
🔹ایران پا را فراتر گذاشته و معتقد است که منطقه خاورمیانه در سطح وسیع تر باید عاری از سلاح هسته ای باشد. در مذاکرات دیپلماتیک سخت ترین کار تعین یک هدف مشترک و انجام مذاکره برای رسیدن به آن هدف است.
🔹وقتی هدف از مذاکرات روشن است بقیه مذاکرات مذاکره فنی و روش رسیدن به آن است. اینکه آمریکا یا هر بازیگر دیگری راه رسیدن به این هدف مشترک را در این بدانند که ایران از حقوق خود چشم پوشی کند، روشی زورگویانه، خصمانه و غیر منطقی است و نه تنها بلکه هیچ کشور دیگری آن را نخواهد پذیرفت.
🔹 اگر کشورهای طرف مذاکره اندکی حسن نیت داشتند بجای دور ایستادن و اعلام مواضع متکبرانه و زورگویانه باید در قالب همکاریهای فنی از طریق اژانس پیشنهادی به ایران می دادند که ایران می توانست از همه ابعاد صلح آمیز انرژی هسته ای، مثل ساخت راکتور و تولید سوخت هسته ای بهره مند می شد و در عین حال نگرانی درست یا نادرست آنها هم برطرف می گردید.
🔹آمریکا نیز نباید سایر اعضای جامعه بین المللی را نادیده گرفته و صرفا خود را طرف مذاکره با ایران بداند. همه طرفها می توانند در قالب آژانس و همکاریهای فنی در این کار مشارکت داشته باشند و کشوری مانند چین احتمالا می تواند هماهنگ کنند و مجری چنین همکاری فنی باشد بدون آنکه لازم به سیاسی شدن افراطی این موضوع گردد.
*بهاروند معاون اسبق حقوقی و بین الملل وزارت خارجه و سفیر سابق ایران در لندن
#چند_ثانیه
