ازداشت رودریگو دوترته Rodrigo Duterte با حکم دادگاه بین المللی کیفری(International Criminal Court(ICC

رحیم رحیم زاده

“جنگ دوترته با مواد مخدر” چه بود؟
رودریگو دوترته در دوران تصدی در پست شهردار داوائو و ریاست جمهوری فیلیپین به جنایت علیه بشریت متهم است.

دوترته ساعاتی پس از دستگیری در پایتخت مانیل در روز سه شنبه ۱۴۰۳/۱۲/۲۱برابر با ۱۱ مارس ۲۰۲۵به لاهه منتقل شد .
رودریگو دوترته، رئیس‌جمهور سابق فیلیپین که توسط دادگاه کیفری بین‌المللی (ICC) به اتهام جنایت علیه بشریت تحت تعقیب است، ساعاتی پس از دستگیری در مانیل، پایتخت این کشور، با هواپیما به لاهه منتقل شد.
حکم دادگاه کیفری بین‌المللی ، دوترته را به مسئولیت کیفری برای قتل حداقل ۴۳ نفر بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۹ به عنوان بخشی از جنگ علیه مواد مخدر به عنوان شهردار شهر داوائو در جنوب فیلیپین و بعداً به عنوان رئیس‌جمهور بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۲ متهم می‌کند.
چرا فیلیپین دوترته رئیس جمهور سابق را با حکم دادگاه کیفری بین المللی بازداشت کرده است؟
دوترته می خواست محاکمه او در دادگاهی در فیلیپین برگزار شود. در حین بازداشت در مانیل به افسران پلیس گفت: «اگر مرتکب گناهی شدم، مرا دردادگاه‌های فیلیپین محاکمه کنید.>>
در اینجا چیزی است که ما در مورد جنگ دوترته با مواد مخدر و واکنش خانواده های قربانیان می دانیم.
“جنگ دوترته با مواد مخدر” چه بود؟
رودریگو دوترته در زمانی که بیش از ۲۰ سال شهردار شهرداوائو بود، شهرت خود را به عنوان “مجازات کننده” به دست آورد، هرچند که به طور متناوب خدمت می کرد. در طول مدت تصدی وی، بیش از ۱۰۰۰ نفر از جمله مصرف کنندگان و فروشندگان مظنون مواد مخدر کشته شدند. سازمان‌های حقوق بشر دوترته را به مدیریت «جوخه مرگ» به عنوان شهردار متهم کرده‌اند، سمتی که او تا پایان دوره آخر ریاست‌جمهوری خود در سال ۲۰۱۶ در این سمت بود.
وعده او برای راه اندازی سرکوب سراسری باندهای مواد مخدر به ویژگی مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری موفق او در سال ۲۰۱۶ تبدیل شد.
درست پس از ادای سوگند به عنوان رئیس جمهور در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۶، دوترته قول داد که مشکل مواد مخدر غیرقانونی کشور را ظرف شش ماه حل کند. او بعداً اعلام کرد : “من به حقوق بشر اهمیت نمی دهم، باور کنید.”
او همچنین به سربازان و پلیس “ضمانت رسمی و شخصی” خود را مبنی بر مصونیت از تعقیب قضایی برای مرگ هایی که در اجرای وظایف خود انجام داده اند، ارائه کرد.
در ۱ ژوئیه ۲۰۱۶، اولین روز کامل ریاست جمهوری دوترته، پلیس عملیات مبارزه با مواد مخدر را در سراسر کشور انجام داد که منجر به کشته شدن حداقل ۱۲ نفر و آغاز یک کارزار خونین برای شش سال آینده شد که منجر به کشته شدن حدود ۷۰۰۰ نفر از جمله زنان و کودکان شد.
بر اساس داده های جمع آوری شده توسط الجزیره(اولین شبکه خبری مستقل در جهان عرب است که دردوحه پایتخت قطر راه اندازی شد .) تا دسامبر ۲۰۱۶، بیش از ۵۰۰۰ نفر در سراسر کشور کشته شدند، از جمله 2041 مظنون مواد مخدر که در عملیات پلیس کشته شدند. سایر قربانیان توسط افراد مسلح ناشناس کشته شدند که بعدا معلوم شد برخی از آنها افسران پلیس بودند.
در چند ماه اول ریاست جمهوری دوترته، بسیاری از قربانیان در بند پیدا شدند، بقایای آنها در نهرهای آلوده، مکان های تخلیه زباله و علفزارها ریخته شد.
تا پایان دوره او در سال 2022، مدافعان حقوق بشر و دادستان دیوان بین المللی کیفری تخمین زدند که حدود 30000 نفر توسط پلیس و افراد ناشناس کشته شده اند. اما پلیس تنها 7000 مورد مرگ را در جریان عملیات پلیس گزارش کرده است و کسانی که توسط عاملان ناشناس کشته شده اند را حذف کرده است.
واکنش مردم به جنگ با مواد مخدر چه بود؟
دوترته در تمام دوران ریاست جمهوری خود از محبوبیت بالایی در بین مردم برخوردار بود و به او اجازه داد برنامه وحشیانه جنگ ضد مواد مخدر خود. را تحت فشار قرار دهد.
درست پس از روی کار آمدن او در سال 2016، او محبوبیت 86 درصدی را دریافت کرد. بر اساس نظرسنجی پالس آسیا، درست قبل از ترک پست در سال 2022، میزان محبوبیت او 73 درصد بود.
در هر مرحله، اظهارات دوترته در مورد جنگ خونینش با مواد مخدر مورد تشویق مردمی قرار می گرفت. در سال 2017، یک مجلس ملی از قانونگذاران شهری و استانی وقتی گفت که اگر مردم فقیر در جنگ او با مواد مخدر کشته شوند، کاری از دستش بر نمی آید، تشویق کردند. او همچنین شکایت کرد که رسانه ها با قربانیان “به عنوان مقدسین” و “مردم بی گناه” رفتار می کنند.
گزارش عفو بین‌الملل در سال 2017 نشان می‌دهد که بیشتر افرادی که کشته شده‌اند زیر خط فقر زندگی می‌کنند. در این گزارش آمده است که افسران پلیس همچنین اعتراف کرده‌اند که برای هر مظنون مواد مخدری که کشته‌اند، مبلغی معادل 150 تا 300 دلار دریافت کرده‌اند که “انگیزه‌ای برای قتل” ایجاد کرده است.
زنده ماندن از جنگ دوترته با مواد مخدر
در حالی که بسیاری از قربانیان جنگ مواد مخدر به مرگ نابهنگام خود رسیدند، تعداد کمی از آنها جان سالم به در بردند تا داستان اعدام و آزار پلیس را تعریف کنند.
در سپتامبر 2016، فرانسیسکو سانتیاگو جونیور به الجزیره گفت که او و یک مرد دیگر توسط پلیس در مانیل بازداشت شدند، قبل از اینکه آنها را به یک کوچه تاریک آورده و چندین بار تیراندازی کردند.
جورج هاگینز، همراه سانتیاگو، در دم کشته شد. اما سانتیاگو روی زمین افتاد وخود را بمردن زد . او پس از اینکه خبرنگاران به صحنه آمدند از جایش بلند شد و نجات او به طرز چشمگیری در دوربین ثبت شد. شهادت او به رسانه ها در نقش شاهد عینی بعداً به عنوان مدرک در شکایت ارائه شده به دیوان بین المللی کیفری گنجانده شد.
راجر هررو در سال 2018 به سرنوشت مشابهی دچار شد. به پدر جوان چهار فرزند، اهل استان کوئزون توسط پلیس با فاصله تیراندازی شد و فک او شکست. او توسط پلیس به سرقت و تلاش برای فرار با استفاده از موتورسیکلت متهم شد. اما همسر هررو بعداً به ازرا آکایان خبرنگار عکاس گفت که قربانی حتی بلد نیست موتورسیکلت سواری کند. هررو نیز برای زنده ماندن مرده بازی کرد و تنها پس از خروج پلیس توانست از جای خود بلند شود و درخواست کمک کند.
موردی دیگر، در سال 2017، کمیسیون حقوق بشر یک سلول مخفی کوچکی را در داخل یک ایستگاه پلیس در مانیل پیدا کرد که 12 زندانی در آن بودند. این آژانس گفت که هیچ سابقه ای از دستگیری آنها وجود ندارد و پلیس به خانواده یا وکلای آنها در مورد ناپدید شدن آنها اطلاع نداده است. در سال 2021، دولت شکایت علیه افسران پلیس متهم به بازداشت غیرقانونی را رد کرد.
به هم کودکان امان ندادند
بر اساس گزارش خبرگزاری رویترز به نقل از یک گروه فعال، تا ژوئن ۲۰۲۰، چهار سال پس از جنگ مواد مخدر دوترته، حدود ۱۲۹ کودک توسط پلیس یا مهاجمان متحد کشته شده اند.یکی از جوانترین افرادی که کشته شد، مایکا اولپینا سه ساله بود که در سال 2019 در حمله ای به پدرش در استان ریزال در خارج از مترو مانیل هدف قرار گرفت. پلیس مدعی شد که در این عملیات از کودک به عنوان “سپر” استفاده شده است.
در جزیره نگروس در مرکز فیلیپین، آلثا فهم باربون چهار ساله نیز پس از شلیک پلیس به سمت او و پدرش در حالی که سوار موتور بودند، کشته شد. پلیس ادعا کرد که پدرش فروشنده مواد مخدر بوده است.
یکی از پرمخاطب ترین پرونده ها قتل کیان دلوس سانتوس بود که در سال 2017 توسط پلیس در کوچه ای نزدیک خانه اش مورد اصابت گلوله پلیس قرار گرفت. به گفته شاهدان، این جوان 17 ساله از پلیس درخواست کرده بود که او را رها کنند، زیرا او هنوز در حال مطالعه برای امتحانات روز بعد بود. پلیس ادعا کرد که او مسلح بوده است. اما فیلم‌های دوربین‌های مداربسته از این حادثه نشان می‌دهد که پلیس این نوجوان غیرمسلح و درمانده را درست لحظاتی پس از درخواست رهایی می‌کشد.
تنها چند روز بعد، پلیس همچنین متهم به ربودن دو نوجوان در حومه دیگر مانیل شد. پلیس گفت که این دو نوجوان قصد سرقت از یک راننده تاکسی را داشتند. در تعقیب و گریز پلیس، قربانی بزرگتر، کارل آرنایز، به ضرب گلوله کشته شد. قربانی دوم، رینالدو د گوزمن ، پیدا نشد، تا اینکه جسد بی جان او در نهری پیدا شد که صدها کیلومتر دورتر از جایی بود ظاهراً واقعه اصلی رخ داده بود.
واکنش خانواده های قربانیان، گروه های حقوقی چیست؟
لور پاسکو ، مادر دو مرد جوانی که در یک عملیات پلیسی ادعا شده کشته شدند، به الجزیره گفت که پس از اطلاع از دستگیری دوترته، “پر از احساسات مختلط” است.او گفت: “من خیلی عصبی و ترسیده بودم، اما در عین حال هیجان زده بودم.”چشمانم هم پر از اشک بود. در نهایت، پس از سالها انتظار، این اتفاق می افتد.» او گفت که دیوان کیفری بین المللی آخرین امید او برای برقراری عدالت است، و افزود که او برای دستیابی به عدالت در فیلیپین “امید کمی” دارد. پسران پاسکو، کریسانتو و خوان کارلوس، یک روز در ماه مه 2017 از محله خود ناپدید شدند. نگرانی خانواده به شوک و اندوه تبدیل شد، زیرا روز بعد از تلویزیون متوجه شدند که این دو کشته شدند وتوسط پلیس به سرقت متهم شدند. پاسکو گفت پسرانش در درگیری پلیس کشته شدند.درضمن شهادت او در میان پرونده های دادگاه بین المللی کیفری سال 2021 گنجانده شده اند.
جین لی، همسر یکی از قربانیان جنگ مواد مخدر، گفت که دستگیری دوترته نشان دهنده نابرابری در سیستم قضایی فیلیپین است.دوترته در حال حاضر فقط دستگیر شده است. اما اعضای خانواده ما بلافاصله اعدام شدند. من می خواهم دوترته را در زندان ببینم.
دوترته گفت که یک ماه پس از اینکه دادگاه کیفری بین‌المللی در فوریه 2018 اعلام کرد که تحقیقات مقدماتی را در مورد مرگ‌ها انجام خواهد داد، از دیوان بین‌المللی کیفری خارج می‌شود. او در مارس 2019 از دادگاه مستقر در لاهه کناره گیری کرد.
اما بر اساس قوانین دیوان بین المللی کیفری، حتی اگر یک دولت از عضویت خارج شود، صلاحیت رسیدگی به جرایم آن دولت که در طول دوره عضویت صورت گرفته برای دادگاه محفوظ می ماند

تحقیقات ICC در سال 2021 به حالت تعلیق درآمد اما دو سال بعد پس از اینکه دادگاه مستقر در لاهه اعلام کرد از تلاش های فیلیپین برای اجرای عدالت ناراضی است، دوباره فعال شد.

رئیس جمهور فردیناند مارکوس جونیور در ابتدا اعلام کرد که دولت فعلی با دیوان کیفری بین المللی همکاری نخواهد کرد، اما گفت که در اواخر سال 2024 از هر گونه حکم بازداشتی تبعیت خواهد کرد. تحلیلگران می گویند که چرخش مارکوس جونیور احتمالاً به دلیل برخورد او باسارا دوترته دختر رودریگو دوترته، معاون رئیس جمهور کشور، است.

اواخر روز سه شنبه، مارکوس جونیور در یک کنفرانس مطبوعاتی اواخر شب به رسانه های خبری گفت که هواپیمای حامل دوترته در ساعت 11:03 شب (1503 به وقت گرینویچ) به مقصد لاهه برخاست.

مارکوس گفت: «هواپیما در مسیر لاهه ، هلند است و به رئیس جمهور سابق این امکان را می دهد تا با اتهامات جنایت علیه بشریت در رابطه با جنگ خونین خود با مواد مخدر روبرو شود. پایان.