چند سوال از فرامتن لایحه پیشنهادی حجاب
✍️ محمد زعیمزاده
🔹طراحان قانون معتقدند ایده اصلی این طرح جمع کردن ونهای پلیس از کف خیابان و ایجاد بازدارندگی از مسیر جریمههای سنگین است.خب بخش اول حقیقتا جای تقدیر دارد. نزدیک به دو دهه ارشادِ ون محور نتیجهاش را در پاییز ١۴٠١ نشان داده و هر کجا جلوی ضرر را بگیری منفعت است.
🔹 یک سوال مهم درباره بخش دوم؛ آیا ایده بازدارندگی از مسیر پول خودش کالایی کردن حجاب و طبقاتی کردن مساله پوشش نیست؟ مثلا در این روزها بهعنوان یک فتحالفتوح تبلیغ شد که ممکن است جریمه فرد بدپوشش به ١۵٠ میلیون تومان نیز برسد. این یعنی اگر فردی ١۵٠ میلیون را پرداخت کرد میتواند بدپوشش باشد و آنکه نداشت نمیتواند؟ در چنین شرایطی خودمان طبقه بدپوشش را بهعنوان یک آرمان اقتصادی در جامعه طرح نمیکنیم؟ یعنی در شرایط برابر اگر یک فرد فقیر و یک فرد ثروتمند خواستند بدپوشش باشند حق با فرد ثروتمند است؟ آیا این روش چوب حراج زدن به ارزشهایی مثل حجاب و عفاف و قیمتگذاری روی آنها نیست؟ چنین ایدهای چه نسبتی با عدالت اجتماعی دارد؟
🔹 یکی از تعابیری که جریان اپوزیسیون انقلاب اسلامی از ٨٨ به بعد به کار برد و در ماجراهای پاییز سال قبل با شدت بیشتری استفاده میکرد، ایده افول هژمونی و آغاز سلطه بود، به یک معنا پایان قدرت نرم و سرمایه اجتماعی و آغاز مواجهه سخت. هرچند مثالهای متعددی مثل اربعین، غدیر و… در رد این ایده وجود دارد اما آیا فرامتن چنین قانونی چراغ سبز به این ایده اپوزیسیون نیست؟
🔹 فردی که حاضر باشد برای بدپوششی هزینه اقتصادی و غیراقتصادی بدهد بهسرعت رادیکال میشود و بعد از مدتی شما شاهد یک جمع کمتعداد اما هزینهداده و تندرو خواهید بود که چیزی برای از دست دادن ندارند و تا ته خط رفتهاند. این اقدام درمجموع باعث تبدیل یک مساله فرهنگی-اجتماعی به یک معضل سیاسی-امنیتی میشود.
🔹 کنار کشاندن پلیس از معرکه برخورد با مردم اقدام درستی است اما تقابل مردم با مردم چطور؟ مواجهه راننده تاکسی با مسافر، تورلیدر با گردشگر و… احتمالا پس از اجرای این قانون به وفور شاهد اتفاقات تاسفباری شبیه آنچه در نارنجستان قوام شیراز دیدیم خواهیم بود.
🔹 برخی میگویند این نگرانیها مهم نیست چون این طرح قرار نیست با این جزئیات اجرا شود بلکه همان بازدارندگی ذهنی کفایت میکند. اینجا دو مثال تاریخی مهم وجود دارد که جای تأمل است؛ نخست قانون سفت و سخت ماهواره در دهه ٧٠ که مضحکه شدن آن در ساحت اجرا مدتها نقل محافل بود و دوم ایده دوربینی همین امسال فرمانده پلیس، که در آن خط و نشان سنگینی برای بدپوششها کشیده شد اما در عمل هیچ اتفاقی نیفتاد.
🔹این دغدغهها و سوالات نه به معنای نفی قانونگذاری است و نه نفی متن فعلی، بلکه صرفا سوالاتی است که امیدواریم طراحان قانون که میدانند برای اجرای یک پروژه حساس ملی چه پیچیدگیهایی دارد برای آن کار نظری جدی و پژوهشی انجام داده باشند و در پاسخ به منتقدان آن را ارائه کنند.